Historia
Miasta
Historia Sopotu - kalendarium
VII - XI w.
n.e.
Na terenie
dzisiejszego miasta istniało wczesnośredniowieczne grodzisko, którego
elementy zachowały się przy ul. Haffnera. Od kilku lat na sopockim
grodzisku działa udostępniony dla zwiedzających skansen
archeologiczny.
1186
r.
Pierwsza
wzmianka źródłowa na temat Stawowia i Gręzowa - dwóch osad leżących w
granicach dzisiejszego Sopotu. Obie osady wymienione zostały w dokumencie
fundacyjnym klasztoru cystersów w Oliwie wśród czterech wsi stanowiących
pierwotne uposażenie oliwskiego opactwa.
1212 - 1214
r.
W dokumencie
fundacyjnym, wydanym przez Mściwoja I - księcia gdańskiego - dla klasztoru
norbertanek w Żukowie, pojawia się po raz pierwszy nazwa Świemirowo -
niegdyś samodzielnej wsi, dzisiaj obszaru położonego w granicach miasta
Sopotu.
1283
r.
W dokumencie
wystawionym przez księcia gdańskiego, Mściwoja II, po raz pierwszy
wymieniona zostaje wieś Sopot. Osada wymieniona została wśród szesnastu
wsi, które oliwscy cystersi otrzymali w zamian za miejscowości leżące na
ziemi gniewskiej, utracone przez nich na rzecz Krzyżaków. Klasztor
cystersów w Oliwie pozostawał właścicielem Sopotu przez blisko pięć
stuleci - aż do kasaty dóbr klasztornych po pierwszym rozbiorze
Polski. W tym samym dokumencie z 1283 r. po raz pierwszy wymieniona
została również dzisiejsza dzielnica Sopotu Brodwino.
1316
r.
Opactwo
cystersów w Oliwie, drogą wymiany z klasztorem norbertanek w Żukowi, stało
się właścicielem wsi Świemirowo. Od tej pory cały obszar dzisiejszego
miasta znajdował się w granicach posiadłości oliwskich cystersów.
1466
r.
W wyniku
drugiego pokoju toruńskiego Sopot wraz z całym Pomorzem Gdańskim znalazł
się w granicach Rzeczypospolitej.
Połowa
XVI w.
Sopot z wsi
chłopskiej zaczyna się przekształcać w miejsce letniego wypoczynku
gdańskich patrycjuszy. W ciągu kilkudziesięciu lat najbogatsi
przedstawiciele gdańskiego kupiectwa wybudowali w Sopocie - na gruntach
wydzierżawianych od oliwskich cystersów - dwanaście letniskowych dworów,
otoczonych ozdobnymi ogrodami. Centrum wsi znajdowało się wówczas w
rejonie skrzyżowania dzisiejszych ulic 1 Maja i Bohaterów Monte Cassino z
aleją Niepodległości. Położony poniżej sopockiej skarpy dolny taras
pozostawał aż do początków XIX w. niezamieszkany, jedynie nad samym morzem
istniała niewielka osada rybacka.
1660
r.
Podczas
prowadzonych w pobliskiej Oliwie rokowań pokojowych, kończących wojnę
polsko-szwedzką, w sąsiadującym z Sopotem majątku Karlikowo przez kilka
tygodni przebywał polski król Jan Kazimierz wraz z królową Marią Ludwiką i
cały dworem. Przewodniczący delegacji szwedzkiej Magnus de la Gardie
rezydował w samym Sopocie, w najokazalszym spośród tutejszych dworów,
zwanym od tej pory Dworem Szwedzkim.
1733-1734
r.
Sopot zostaje
doszczętnie spalony przez oblegające Gdańsk wojska rosyjskie. Zniszczenie
osady było efektem toczącej się od jesieni 1733 roku wojny o koronę polską
pomiędzy Stanisławem Leszczyńskim a Augustem III. Pod koniec września 1733
r. Leszczyński przybył do Sopotu i przez kilka dni mieszkał w tutejszym
Dworze Szwedzkim. Następnie schronił się w Gdańsku, gdzie oczekiwał pomocy
francuskiej. W odpowiedzi na desant francuski, oblegające Gdańsk wojska
rosyjskie spaliły okoliczne osady nadmorskie, wśród nich Sopot. Po
zakończeniu działań wojennych zrujnowane sopockie dwory zostały opuszczone
przez dotychczasowych dzierżawców - gdańskich patrycjuszy - i w większości
pozostawały niezagospodarowane aż do połowy XVIII w.
II
połowa XVIII w.
Większość
sopockich dworów wykupiona została przez pomorski ród magnacki
Przebendowskich. W latach 1756-1757 generał Józef Przebendowski nabył w
Sopocie dziewięć posiadłości, w roku 1786 wdowa po nim, Bernardyna z
Kleistów, kupiła dwa kolejne dwory. W ten sposób w końcu XVIII wieku
Przebendowscy skupili w swych rękach jedenaście spośród piętnastu
sopockich dworów. W roku 1804 cały ten majątek został sprzedany gdańskiemu
kupcowi Carlowi Christophowi Wegnerowi.
1772
r.
W wyniku
pierwszego rozbioru Polski Sopot znalazł się w granicach państwa
pruskiego. Na mocy decyzji króla Fryderyka II dobra ziemskie klasztoru
oliwskiego - wśród nich majątki sopockie - zostały skonfiskowane i
włączone do pruskich domen państwowych.
1819
r.
Największy
sopocki posesor, Carl Christoph Wagner, podjął pierwsze próby uruchomienia
kąpieliska morskiego - wybudował przy plaży skromny budynek wyposażony w
wanny do kąpieli ciepłych oraz kabiny-przebieralnie. Przedsięwzięcie
Wegnera nie przyniosło jednak sukcesu. W Sopocie stoją w tym czasie 23
domy; wieś liczy 350 mieszkańców; powierzchnia gminy wiejskiej wynosi 44
włóki pruskie (ok. 337 ha).
1823
r.
W Sopocie
powstaje pierwszy profesjonalny Zakład Kąpielowy, wybudowany przez doktora
Jeana Georga Haffnera. Data ta uznawana jest za początek sopockiego
kurortu. Haffner, Alzatczyk z pochodzenia, przybył do Gdańska w 1808 r.
jako lekarz wojsk napoleońskich i osiadł tu na stałe. Zadania urządzenia w
Sopocie kąpieliska morskiego z prawdziwego zdarzenia podjął się na
życzenie władz pruskich. W następnych latach doktor Haffner rozbudowywał
kąpielisko o kolejne urządzenia dla kuracjuszy. W 1824 roku otwarty został
pierwszy sopocki Dom Kuracyjny. W tym czasie powstały też pierwszy
drewniany pomost o długości ok. 63 metrów - pierwowzór dzisiejszego mola -
oraz drewniane łazienki-przebieralnie nad brzegiem morza - oddzielne dla
kobiet i mężczyzn, a także park kuracyjny. Zaczęły ukazywać się pierwsze
sopockie przewodniki turystyczne, a także pierwsze czasopismo wydawane z
myślą o przybywających do Sopotu kuracjuszach. Jean Georges Haffner
zmarł w roku 1830. Sopocką spuściznę objął po nim pasierb Ernst Adolf
Böttcher. Założone przez Haffnera Przedsiębiorstwo Kąpielowe pozostawało
własnością prywatną aż do roku 1877.
1842
r.
Ernst Adolf
Böttcher rozbudował Dom Kuracyjny oraz wystawił pierwszy w Sopocie teatr.
Wybudował również nowe łazienki. Sopot posiada w tym czasie 150
domostw i liczy 937 stałych mieszkańców. W połowie XIX w. liczba
kuracjuszy odwiedzających w sezonie letnim sopockie kąpielisko utrzymywała
się w granicach 800-1200 osób rocznie.
1870
r.
Przez Sopot
przeprowadzona zostaje linia kolejowa Gdańsk - Słupsk - Koszalin,
przedłużona później do Berlina. Uruchomienie połączeń kolejowych, dzięki
zwiększeniu dostępności Sopotu, przyczyniło się do niezwykle dynamicznego
rozwoju kąpieliska w końcu XIX wieku. Sopot z niewielkiego ośrodka o
lokalnym znaczeniu w krótkim czasie stał się nowoczesnym, eleganckim
kurortem o ambicjach europejskich. Liczba letników przybywających do
Sopotu zaczęła rosnąć lawinowo, aby w roku 1900 sięgnąć 12,5 tys.
1873
r.
W wyniku
reform powiatowych, w miejsce dotychczasowego sołtysa, władzę
administracyjną w Sopocie objął zarząd gminy z wójtem na czele oraz rada
gminna. W roku 1874 do Sopotu włączone zostały osady Karlikowo, Świemirowo
i Stawowie. Powierzchnia gminy sopockiej osiągnęła wówczas 889 ha, liczba
stałych mieszkańców przekroczyła 2800.
1877
r.
Władze gminne
wykupiły od spadkobierców doktora Haffnera Przedsiębiorstwo Kąpielowe i
przystąpiły do jego rozbudowy. W roku 1881 na osi mola powstał nowy
(drugi), okazały Dom Kuracyjny. Przedłużono i poszerzono molo, które
osiągnęło długość 85 metrów.
1897
r.
Otwarto
pierwsze korty tenisowe, zlokalizowane w sąsiedztwie Parku Północnego.
1898
r.
W Karlikowie
otwarto istniejący do dziś tor wyścigów konnych.
1900 - 1902
r.
Około 1900
roku blisko 52 % ludności Sopotu stanowili katolicy, 46 % ewangelicy, 1 %
wyznawcy judaizmu. 17 września 1901 r. odbyło się uroczyste poświęcenie
kościoła ewangelickiego Zbawiciela, wybudowanego w centrum Sopotu, na tzw.
Morskim Wzgórzu. 21 grudnia 1902 r. poświęcona została również nowa
świątynia katolicka, która otrzymała wezwanie Najświętszej Marii Panny
Gwiazdy Morza. 8 października 1901 r. na mocy edyktu cesarza Niemiec,
Wilhelma II, gmina wiejska Sopot otrzymała prawa miejskie. Nowo wybrany
burmistrz Sopotu oraz zarząd miasta rozpoczął urzędowanie 1 kwietnia 1902
r. Dzień 8 października obchodzony jest obecnie jako rocznica nadania
Sopotowi praw miejskich.
1904
r.
Oddano do
użytku nowy, okazały Zakład Kąpielowy. Zachowana do dziś budowla,
ozdobiona wysoka wieżą, stanowi jeden z bardziej charakterystycznych
elementów sopockiego krajobrazu. Obecnie mieści się tu Zakład
Balneologiczny, należący do kompleksu Wojewódzkiego Szpitala
Reumatologicznego.
1907
r.
Wybudowano
nowe Łazienki Południowe - drewniany budynek nawiązujący do architektury
staronorweskiej. Obecnie w kompleksie dawnych łazienek mieści się hotel
chiński z restauracją.
1909
r.
Otwarty został
Teatr Leśny - poprzednik dzisiejszej Opery Leśnej.
1910
r.
Rozpoczęto
wznoszenie nowego (trzeciego) Domu Kuracyjnego. Prowadzona na wielką skalę
inwestycja zakończona została w roku 1912. Rozległy kompleks zabudowań III
Domu Kuracyjnego mieścił m.in. pokoje hotelowe, restauracje, winiarnię,
salę teatralną.
1914
r.
W przededniu
pierwszej wojny światowej Sopot liczył 17 400 stałych mieszkańców,
powierzchnia miasta wynosiła 899 ha, w sezonie kurort odwiedziło przeszło
20 tys. letników.
1920
r.
Na mocy
postanowień traktatu wersalskiego proklamowane zostało Wolne Miasto
Gdańsk, które objęło swoimi granicami również powiat miejski Sopot. Przez
blisko dwadzieścia lat północna granica Sopotu stanowiła jednocześnie
granicę państwową między Wolnym Miastem Gdańsk a Rzeczpospolitą
Polską.
W Domu Kuracyjnym otwarte zostało słynne sopockie kasyno
gry, przyciągające w latach międzywojennych niezliczonych miłośników
hazardu. W 1923 roku specjalnie dla potrzeb kasyna do kompleksu Domu
Kuracyjnego dobudowano od południa nowe skrzydło.
1922
r.
W Operze
Leśnej odbył się pierwszy festiwal wagnerowski, który dzięki wysokiemu
poziomowi artystycznemu i rozmachowi, z jakim urządzano przedstawienia,
zyskał wkrótce ponadlokalną sławę i znaczenie. Dzięki corocznym festiwalom
wagnerowskim Sopot zaczęto określać mianem "Bayreuth Północy".
1927
r.
Oddano do
użytku Kasino-Hotel, największy, a jednocześnie najbardziej nowoczesny i
wytworny spośród sopockich hoteli. Po drugiej wojnie światowej
przemianowany został na Hotel Grand.
1928
r.
Sopockie molo
rozbudowane zostało do dzisiejszych rozmiarów (512 metrów długości). Od
tej pory pozostaje najdłuższym drewnianym pomostem w Europie. W tym
czasie sopockie kąpielisko osiąga apogeum swojej popularności - w sezonie
letnim miasto gościło blisko 30 tys. turystów zagranicznych.
1938
r.
Naziści
spalili sopocką synagogę - był to przejaw nasilającej się w latach
trzydziestych hitleryzacji, odczuwalnej zarówno w Sopocie, jak i na
terenie całego Wolnego Miasta Gdańska.
1939
r.
1 września
rozpoczęła się druga wojna światowa. Na mocy decyzji gauleitera Alberta
Forstera terytorium Wolnego Miasta Gdańska włączone zostało do Trzeciej
Rzeszy. Aresztowania przedstawicieli sopockiej polonii. Wyjazd żydowskich
mieszkańców miasta.
1942
r.
Ostatni w
czasie wojny sezon artystyczny w Operze Leśnej.
1945
r.
23 marca od
strony Kolibek do Sopotu wkroczyły oddziały Armii Czerwonej. W wyniku
działań wojennych, a także dokonywanych już po wycofaniu się wojsk
niemieckich celowych podpaleń zniszczeniu uległo około 10 % zabudowy
miasta, w tym niemal w całości kompleks Domu Kuracyjnego, a także cała
zabudowa dolnego odcinka ul. Bohaterów Monte Cassino. Umieszczenie w
sopockim ratuszu tymczasowej siedziby władz wojewódzkich (do końca 1946
r.). Rozpoczęcie wysiedlania ludności niemieckiej i napływ nowych
osadników. Utworzenie Filharmonii Bałtyckiej, Teatru Dramatycznego,
Wyższej Szkoły Sztuk Pięknych, Instytutu Muzycznego.
1946
r.
Uruchomienie
zakładu leczniczo-kąpielowego przy molo. Utworzenie linii tramwajowej
łączącej Sopot z Gdańskiem (funkcjonowała do 1953 r.). Otwarcie Biblioteki
Miejskiej
1947
r.
Powstanie
Wyższej Szkoły Handlu Morskiego oraz Wyższej Szkoły Muzycznej. Otwarcie
Targów Gdańskich w drewnianych pawilonach wzniesionych na części
przyziemia dawnego Domu Zdrojowego.
1948
r.
Pierwszy
Festiwal Sztuk Plastycznych w Sopocie. Przeznaczenie Pawilonów po Targach
Gdańskich na wystawy artystyczne.
1951
r.
Rozpoczęcie
działalności Centralnego Biura Wystaw Artystycznych (późniejsze BWA -
Biuro wystaw Artystycznych).
1952
r.
Uruchomienie
elektrycznej kolei miejskiej łączącej Sopot z Gdańskiem, a w roku
następnym również i z Gdynią.
1954
r.
Przeniesienie
Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych do Gdańska.
1956
r.
Pierwszy w
Polsce Międzynarodowy Festiwal Muzyki Jazzowej (choć większość koncertów
odbywała się w Gdańsku, imprezę firmowało oficjalnie miasto Sopot).
1957
r.
Powstanie
Sopockiego Klubu Lekkoatletycznego (SKLA).
1958
r.
Powstanie
"Cyrku Rodziny Afanasjeff".
1961
r.
Pierwszy
Międzynarodowy Festiwal Piosenki w Operze Leśnej.
1963
r.
Wyłączenie
popularnego sopockiego "Monciaka" z ruchu samochodowego.
1964
r.
Przykrycie
Opery Leśnej dachem z tkaniny.
1967
r.
Rozpoczęcie
budowy (oddanie do użytku nastąpiło w 1972 r.) żelbetowych Łazienek
Północnych.
1968
r.
Powstanie
Towarzystwa Przyjaciół Sopotu.
1971 -
1975 r.
Wzniesienie
kompleksu budynków sanatoryjno-hotelowych przy ulicy Bitwy pod Płowcami
oraz budynków uniwersyteckich przy ulicy Armii Krajowej.
1976
r.
Ukazał się
pierwszy numer "Rocznika Sopockiego".
1977
r.
Według danych
Urzędu Miasta, Sopot osiągnął największą w swych dziejach liczbę (54 500)
stałych mieszkańców.
1979
r.
Sopot uznany
został za urbanistyczny zespół zabytkowy, dzięki czemu podlega obecnie
ochronie państwowych służb konserwatorskich.
1981
r.
Wprowadzenie -
podobnie jak w całym kraju - stanu wojennego, co spowodowało m.in.
zamknięcie Opery Leśnej (do 1984 r.) i zawieszenie organizowania festiwali
piosenki.
1990
r.
Pierwsze wolne
wybory do Rady Miasta.
1995
r.
Rozbudowa
Łazienek Południowych i przekształcenie ich w zespół
restauracyjno-hotelowy. Uchwalenie statutu miasta, w którym określono
także wygląd sopockiego herbu i flagi.
1997
r.
Uruchomienie
ujęcia leczniczych wód solankowych - Zdroju Św. Wojciecha.
1999
r.
19 lutego -
oficjalne uzyskanie przez Sopot statusu uzdrowiska.
5 czerwca -
odprawienie przez Ojca Świętego, Jana Pawła II, mszy świętej na sopockim
hipodromie dla blisko 800 tysięcy pielgrzymów.
2001
r. Początek
uroczystych obchodów 100-lecia nadania Sopotowi praw
miejskich.
|