HISTORIA ROWERU

    Rowery są bardzo użytecznymi pojazdami. Dzięki nim możemy podróżować tanio i przyjemnie. Najstarszym znanym wyobrażeniem pojazdu jednośladowego jest witraż znajdujący się w kościele w miejscowości Stoke Poges w Anglii. Datowane na rok 1642 dzieło przedstawiają osobę poruszającym się na prymitywnym rowerze, odbijając się nogami od ziemi. Lecz nie ma żadnych danych dotyczących losów tego pomysłu aż do lat 90 XVIII wieku, gdy rozpoczęto produkcję podobnych, prymitywnych jeszcze pojazdów.

Największą popularnością spośród wczesnych rowerów cieszył się Celerifere (później zwany również Velocifere), skonstruowany w roku 1791 przez Francuza Copte de Sivrac, a przez współczesnych przezwany "drewnianym koniem". Ówczesny cyklista siedział okrakiem na tej maszynie, którą wprawiał w ruch, odpychając się od ziemi nogami. Wyglądało to jakby człowiek biegł, siedząc na ramie z dwoma kołami. Konstrukcja ta miała wielką niedogodność - nie miała mechanizmu do zmiany kierunku jazdy. Cyklista musiał zatrzymać pojazd i po prostu obrócić go w żądanym kierunku. Z tego powodu pojazd ten był raczej ciekawostką, używaną prawie wyłącznie

Pierwszy rower, który dawał się sterować poprzez zmiany ustawienia przedniego koła, pojawił się w Niemczech w 1817 roku. Jego konstruktor, baron von Drais de Sauerbrun, nazwał pojazd Draisienne. Miał on drewnianą ramę i dwa okute stalową blachą koła ze drewnianymi szprychami. Model ten zyskał początkowo popularność, jednakże około roku 1830 odszedł w zapomnienie.

W roku 1838 szkodzki kowal, Kirkpatrick Macmillan, wprowadził do konstrukcji jednośladów napęd za pośrednictwem pedałów. Pedały te, poruszane za pomocą nóg, po przez prosty system drążków napędzały tylnie koło, podczas gdy koło przednie, osadzone na żelaznych widełkach, służyło do kierowania wehikułem.

Ponad 20 lat później, 1861 roku, dwaj Paryżanie Pierre i Ernest Michaux zbudowali znacznie udoskonaloną odmianę pojazdu von Draisa, zaopatrzoną w pedały zamocowane bezpośrednio do osi przedniego koła. Pojazd zyskał nazwę velocipede, czyli welocyped. W ciągu następnej dekady wynaleziono koła z drucianymi szprychami i gumowe opony, co znacznie zwiększyło komfort jazdy. Prędkości osiągane przez jednoślady zaczęły wzrastać, co wnet doprowadziło do wyposażenia nie, których modeli w proste hamulce.

Aby zwiększyć prędkość rozwijaną przez welocyped, zwany także bicyklem, zwiększano średnicę przedniego, napędzanego kola. Nie znano jeszcze wówczas przekładni, więc jednemu obrotowi pedałami odpowiadał jeden zaledwie obrót koła.Widać więc, że zmiana wymiaru przedniego koła była, przy tych ograniczeniach, jedyną drogą do osiągnięcia rozsądnych prędkości przez "błyskawiczny bicykl". Rama tego pojazdu była wykonana z metalowej rury, która biegła od główki, wyginając się łukowato ponad przednim kołem, aż do widełek, do których mocowano koło tylnie.

Przeniesienie napędu na tylnie koło za pomocą łańcucha, pomysł Anglika Harrego Lawsona z roku 1879, pozwoliło na zrównanie wielkości obu kół i przeniesienie siodełka na środek pojazdu. Dokonał tego, w 1885 roku, John Sterley, który zaczął produkować takie pojazdy pod nazwą "Rover". Stąd wywodzi się polska nazwa roweru.

Rover był znacznie bezpieczniejszy i łatwiejszy w eksploatacji od swego wielkokołowego poprzednika. Od 1895 roku zaczęto wyposażać rowery w pneumatyczne opony (przedtem stosowano wyłącznie pełne ogumienie), zastosowano ram z rur w kształcie, jakiego używamy do dziś. Rok wcześnie dodano przekładnię wolnobieżną, znacznie oszczędzającą mięśnie rowerzysty.

Z początkiem XX wieku zaczęły pojawiać się modele luksusowe. Wyposażone je w takie cuda jak osłony na łańcuch, elektryczne oświetlenie, przerzutki, błotniki czy wygodne siodełka. Lecz większości użytkowników chodziło o tani i praktyczny środek transportu, dlatego fabryki wytwarzały głównie proste modele.

Typowy współczesny wielkoseryjny rower ma ramę z rur wykonanych z lekkiego i wytrzymałego stopu stali. Stosuje się też ramy ze stopów aluminium, tytanu lub włókien węglowych, są one jednak droższe, choć znacznie lżejsze od stalowych. Obręcze i piasty zrobione są ze stali, stopu aluminium, ewentualnie tytanu, a szprychy ze stalowego drutu. Na krótkiej osi łożyskowej u dołu ramy osadzone są pedały i napędzane nimi przednie koła zębate. Koła te połączone są za pomocą łańcucha z zębatką tylną, osadzona na piaście tylnego koła. W piaście zamontowany jest mechanizm wolnobieżny, by rowerzysta nie musiał obracać pedałami przez cały czas.

Wiele rowerów jest wyposażonych w urządzenia służonce do zmiany biegów. Użycie niskiego biegu zmniejszy wysiłek potrzebny do wjechania pod górę, podczas gdy włączając wysoki bieg można jechać szybko, pedałując w umiarkowanym tempie. Niektóre rowery wyposaża się w przekładnie planetarne - skrzyniobiegów zamontowane w piaście tylniego koła, podobne do stosowanych w samochodach. Zmiana biegów dokonuje się tutaj poprzez przekładnie zębatą.

W większości rowerów stosowany jest jednak inny mechanizm zmiany położenia- przerzutka. Na piaście tylniego koła zamontowane są mianowicie koła zębate o różnych średnicach, a zmiana biegów polega na tym, że łańcuch przeskakujez jednego koła na inne. Podobny mechanizm znajduje się z przodu, gdzie na osi napędzanej bezpośrednio przez pedały znajdują sie dwa lub trzy koła o różnych średnicach. Wypadkowa liczba biegów jest iloczynem ilości tarcz zębatych zamontowanych z przodu i styłu. Gdy wybieramy najwyższy bieg, to łańcuch znajduje się z przodu na kole o największej średnicy, a z tyłu na kole o średnicy najmniejszej. W efekcie jeden obrót pedałami odpowiada wielu obrotom tylniego koła, przez co uzyskuje się relatywnie wysoką prędkość jazdy.

Większość nowoczesnych rowerów przypomina maszyny z początku XX wieku. Różnią się od nich nieco pojazdy budowane na bazie konstrukcji Moultona z roku 1962. Koła tych rowerów mają średnice 35-50 cm ( w standardowym rowerze 60-70 cm). Rama jest zbudowana z jednej rury o dużym przekroju i nie posiada żadnych poprzeczek w górnej części. Siodełko i kierownica mają duży zakres regulacji w pionie.Na bazie tych konstrukcji budowane są, bardzo popularne w latach 70, rowery składane. Konstrukcja Moultona przyczyniła się do powrotu zainteresowania rowerami, jaki miał miejsce na przełomie lat 60 i 70.